Internship start - orientation, training

Эхний өдөр:

Orientation бол яахав жирийн, компанийн товч танилцуулга, ойрын үеийн санхүүгийн зах зээл, эдийн засгийн ерөнхий чиг хандлага гэж мэт яриа хэдэн цаг.

Тэгээд хэдэн цаг Training.

Энд цугларсан нь, АНУ – ийн MBA 1-р курс дуусгаад, энэ Investment Bank – ийн Investment Banking Division (IBD) – д зун 10-13 долоо хоног internship хийх оюутанууд. (Энэнээс гадна Sales and Training, Research гэх мэт Division-д ажиллах оюутануудын training тусдаа. Мөн бакалаврын internship-ийн оюутанууд бас тусдаа). Энэ зуны IBD – ийн intern нийтдээ 50 – аад оюутан. Дийлэнх, ер нь 90% шахуу нь АНУ-д топ 15 гэгддэг MBA – ийн оюутанууд юм уу даа. Тэр дундаа талаас илүү нь, санхүүгээр сайн гэгдэх 4-5 сургуулиас ирсэн харагдана.

Энэ өдрийн highlight (гол анхаарууштай хэсэг) нь, оройны хүлээн авалт. Оройны 7 орчимоос оффисоос ойрхон pub-д гадаа, оюутанууд болон зарим (ихэнхийн ь шинэхэн) банкируудтай пиво уунгаа хууч хөөрч, телевизээр хөл бөмбөг харсан хэдэн цаг. Оройн 10 орчимд дууссаны дараа, жаахан доргиодуу 10-аад оюутанууд, Human Resource (HR, боловсон хүчин)-ийн 2 бүсгүйтэй дараагийн bar руу. Амьд Jazz тоглосон тэр bar-нд цаг орчим сууж байгаад, бас дараагийн bar руу. Төгөлдөр хуур тоглосон жижигхэн тохилог bar-т хоёр аяга хоосолчихоод гарцгаав. Би ч шууд харьсан ч, болоогүй хэд нь цаашаа явж... эхний өдөр/үдэш дууслаа. Manhattan “маягын” үдэш гэхиймүү...

Хоёрдох өдөр:

Өглөөнөөс тувт training. Bloomberg, Thomson гэх мэт компютерийн үйлчилгээ ашиглах тухайгаас, financial analysis, valuation гэх мэт. Ихэнхи нь хичээл дээр үзсэн зүйлүүд тул, гол нь практик талаасаа юуг анхаарах вэ гэдгийг түлхүү анхааруулах нь онцлог нь. Өдөр нь энэ банкны IBD хариуцсан захирал яриа хийв.

Энэ өдрийн highlight нь оройн 5 цагт өгсөн даалгавар. Компани А, компани B-ийг худалдаж авах (acquisition) талаар, financial analysis хийж, presentation бэлтгэх. A, B нь бодит компани, ялангуяа B нь иймэрхүү жишээн дээр байнга гарч ирдэг компани... сүүлчийн хугацаа нь шөнө дөө бөгөөд 3, 3-раа грүүп болох. Хамгийн эхний грүүп ажилаа дуусгасан нь шөнийн 12-оос хойш... Манай грүүпийн дууссан нь шөнө дунд 2 цаг орчимд... Энэ өдөр Wall Street-ийн банкир амьдралын “work hard, play hard”-ийн, эхний өдөр “play hard” хийгээд үзэж (experience) амжаагүй “work hard” хэсгийг нь үзсэн өдөр гэхиймүү...

Гуравдах өдөр:

Өчигдөрийн бэлдсэн analysis, presentation-ээ Managing Director (MD – “ахлах банкир”)-д танилцуулж бүгдээрээ discussion. Дараа нь хэдэн цаг training, тэгээд өдөр finish. Маргааш орой New York оффис-д үдэхгүй нь тус тусийн хот руу нисцгээх тул, нөгөө хэдтэйгээ “bey хийгээд” өдрийн төгсгөл. Орой нь ойрхон газар хоол идчихээд, нэг pub-д пиво 2 лонх татсанаар гуравдахь өдөр энгийн байдлаар дууссав. Маргааш нь өөрийн ажиллах оффис руугаа зүглэж 10 илүүтэй цагийн нислэг...

Эргээд бодоход, дажгүй хөгжилтэй өнгөрүүлсэн хэдэн өдрүүд, ажил амьдрал аль аль талаасаа. Хэдхэн хоногийн дараа арай бодьтой ажил хийх 10 долоо хоног эхэлнэ...

New York City – д 5 хоног – Internship

Зуны амралтаар хийх нэгэн Investment Bank дахь Internship эхэлж, New York City – д хоёрдох удаагаа ирэв. New York – ийн Headquarters (төв оффис) – д хэд хоног training болон orientation хийсний дараа тус тусийн ажиллах оффис/хот руу явна.

New York City өмнө өвөл ирсэн үетэй харицуулахад, зун бол их дажгүй хот юм. Буусан газар маань Batter Park гээд Manhattan – ний урд үзүүрт байх газар. 9/11 болсон Ground Zero болон Wall Street – ийн хийх газраас алхаад 15-20 минутын газар.

Ирсэн өдөр амралтийн өдөр тул Manhattan – аар баахан алхаж зугаалав. Manhattan – ний Хятад хороолол нь хачин том, Бээжингийн зах шиг л, баахан хятад хямд (бас хуурамч) бараа зарсан дэлгүүртэй газар юм байна. Сүүлд өөр хүнээс сонсохноо LA – ийн хятад хорооло бол энэнээс том “ хүчтэй” юм байх. Тэндээсээ дээш жаахан алхаад New York University (NYU) оров. Цэвэрхэн дагүй орчитой газар юм (дээхэн нэг хаана ч билээ, АНУ – ийн ахлах сургуулийн сурагчидын хамгийн сурахыг хүсэж байгаа сургууль юу вэ гэдэг саналд, NYU 1-т орсон гэж уншиж билээ. Мэдээж энэ асуулгын дүнгээс, “ороход хир хэцүү вэ” “хир нэр хүндтэй вэ” гэх мэт талууд нь ондоо).

Тэндээс метрогоор Central Park хүртэл явж дотуур нь алхав. Нью Ёоркчуудын амралтын өдрөө энд гүйж, алхаж, талхаж, ном уншиж бүгд их идэвхитэй байцгаана. Manhattan – ний Symbol болсон газруудын нэг болох энэ парк зун ирэхэд их сайхан сэтгэгдэл төрлөө. Буцахдаа Times Square – ээр нэг шагайчаад, жуулчдын чихцэлдээнээс ядрахаасаа арай өмнөхөн буудлын зүг... гэж Manhattan дахь эхний өдөр дуусав.

Moving

Саяхан шалтгалт дууссаны дараа, энд байдаг солонгос найзынхаа эхнэрийг нүүлгэлцэж өглөө. Залуу нь надтай сурдаг, эхнэр нь болхоор хажуугын мужийн нэгэн сургуульд PhD program – д намраас сурах гэж байгаа тул, эхнэрийнх нь ачааг, хажуу муж хүртэл нүүлгэх ажил...

UHaul гэж ачааны truck rental хийдэг газраас жижигхэн truck поркатлаад, нөгөө залуу маань машин барьж чаддаггүй тул, би жолоочийн суудалд. Ачааны машин бариад хурданы замаар явхад анхандаа эвгүй ч дасчихдаг зүйл юм байна, тэхдээ нилээн бие ядрах ажил юм байна.

spring classes

Хаврын улиралд авсан 4 хичээл:

1. Marketing
2. Accounting and Financial analysis I (=Footnote accounting)
3. Financial Statement Analysis
4. Cases in Financial Management

1.      Marketing

Зах зээлд шинэ бараа/үйлчилгээ гаргахад, ямар стратеги баримтлах ёстой, юуг анхаарах ёстой талаар framework (үндсэн ойлголт, загварчлал) олгох зорилготой хичээл. Голчлон market (зах зээл) буюу customer (хэрэглэгч), competitors (өрсөгдөгчид) – д нилээн focus (анхаарал) тавьсан агуулгатай. Үзсэн кэйс дундаас сэтгэлд үлдсэн сонирхолтой нэг байсан нь, тахианы нүдэнд зориулсан линз-ийг шинээр зах зээлд гаргах гэж байгаа компани ямар стратеги баримтлах тухай ;)...

2.      Accounting and Financial analysis I (=Footnote accounting)

Санхүүгийн тайлангийн гол гурван хүснэгт нь Income Statement (Орлого үр дүнгийн тайлан), Balance sheet (Санхүүгийн байдлын тайлан), Cash Flow Statement (Мөнгөн урсгалын тайлан) гэж байдаг. Түүнээс гадна, Footnote (нэмэлт тэмдэглэл) нэртэйгээр гол хүснэгтүүдийн хойно хэдэн арван хуудас тэмдэглэл байх нь их бөгөөд  тэнд тухайн компанийн санхүүгийн байдалд үнэлгээ хийхэд маш чухал мэдээллүүд их байдаг. Энэ хичээл нь, тэр тэмдэглэл дэх санхүү/ня-бо – ийн төрөл бүрийн мэдээллийг яаж уншиж ойлгох вэ, мөн яаж ашиглах вэ, (мөн яаж хуурагдахгүй байх вэ) гэдэгийг заадаг хичээл. Ирээдүйд Finance – ээр хөөж, компанид хөрөнгө оруулагч болох хүнд зайлшгүй шаардлагатай хичээлүүдийн нэг.

Агуулга нь, Deferred tax (Татварын өглөг), төрөл бүрийн Lease (Санхүүгийн лизинг), inter-company investment (компани хоорондын хөрөнгө оруулалт), Debt (өр) гэх мэт. Жишээ нь airline company – уудыг харьцуулж үнэлгээ хийхэд, компани тус бүр өөр төрлийн Lease – ийн гэрээгээр өчнөөн саяар үнэлэгдэх онгоцоо авдаг бол, харицуулахын тулд тэр ялгааг нь ойлгож “орчуулж” байж fair (бодит үнэн ойрхон) үнэлгээ хийх боломжтой болно. Өөр жишээ нь, том компани өөрийн охин компанийхаа хамаг ашигийг өөрийнхөө тайланд биччихээд, Debt (өр) – ээ тэр компани даа шингээх маягын байдал байна уу үгүй юу гэдэгийг ажиглахад, inter-company investment тус болох гэх мэт зүйлүүдийг кейсээр дамжуулж заасан.

3.      Financial Statement Analysis

Компанийн санхүүгийн тайлан тооцоог уншиж, хөрөнгө оруулах шийдвэр гаргахийн тулд юуг анхаарах вэ, компанийг үнэлэх (компаний үнэ болон цаашилбал нэгж хувьцааных нь үнийг тогтоох) аргачлалуудыг заах хичээл. Finance career хийх, ирээдүйд хөрөнгө оруулагч болох хүнд маш хэрэгтэй хичээл.

Хичээл дээр компаниудын бодит санхүүгийн тайланг материалаа болгонгоо, анализ хийх, үнэлгээ хийх (valuation)-тэй холбоотой ойлголтуудыг заадаг. Жишээ нь Coke, Pepsi хоёрыг харьцуулах, Airline компаниудыг харьцуулж үнэлгээ хийх, хэдэн жилийн өмнөх Ford компаний Debt – ийн анализ, Amazon болон Apple – ийн санхүүгийн хүнд үеийнх нь тайлангийн судалгаа гэх мэт, амьдралд дөхөм жишээнүүдийг ашиглана. Эцсийн project нь 6 сар Америк-т IPO (Initial Public Offering = биржид хувьцаагаа анхалж гаргах) хийх гэж буй компаний санхүүгийн тайлан дээр үндэслэж, тухайн компани ямар үнэтэй байвал зохистой вэ, мөн нэгж хувьцааг нь IPO хийхдээ хэдээр тогтоох ёстойг тоцоолох ажил. Тэгээд project дуусах үеэр тухайн компаний хувьцаа үнэт цаасны бирж дээр арилжигдаж эхлэх үе таарсан тул, өөрсдийн ажил хир зэрэг market (зах зээл) – тай ойрийг харж сонирхосон.

4.      Cases in Financial Management

Investment Bank – ийн банкирууд компаниудаадад санхүүгийн зөвлөгөө/үйлчилгээ үзүүлж ажиллах үед шаарддагдах мэдлэг аргачилалуудыг, case (өмнө нь бизнест тохиолдож байсан жишээг сургалтын зоригоор эмхэтгэсэн материал) – ээр дамжуулж заах хичээл. Finance career хөөх хүн, investment bank болон investment management – д төгсөөд ажиллах оюутануудад нилээн цугларсан хичээл.

Агуулга нь ч сонирхолтой. Компаний capital structure (санхүүгийн хөрөнгийн бүтэц) – д хандсан зөвлөгөө, capital raising (санхүүгийн хөрөнгө “олж ирэх”), merger and acquisition гэх мэт. Компанийг valuation хийх (үнэлэх) аргачилалийн тухай ч практик мэдлэг өгсөн нь бас нэг онцлог. Сонирхолтой, нилээн юм сурсан хичээл.

Энэ хичээлийн профессор өмнө нь Америкийн томоохон хэдэн сургуульд багшилж байсанаас гадна, Wall Street – ийн Goldman Sachs, Lehman Brothers – д ажиллаж, Citigroup-д M&A Group – ийн захирал хүртэл хийж байсан, academic professional аль аль талаасаа арвин туршлагатай нь бас нэг онцлог байлаа.

Хаврийн улиралын хичээлүүд, өмнөх улиралуудын хичээлүүдэд заагдсан үндсэн агуулга үндэслэж, улам практикт ойрхон агуулгатай байж гэсэн сэтгэгдэл үлдэж.